İsrail və İran Arasında Son Durum: Münaqişənin Yeni Üzləri
2025-ci ilin ortalarında, İsrail və İran arasındakı qarşıdurma əvvəlki illərlə müqayisədə daha təhlükəli bir mərhələyə qədəm qoyub. Bu iki güc arasında olan münasibətlər sadəcə adi diplomatik gərginlik deyil, əksinə, regionun sabitliyinə ciddi təsir edən strateji bir qarşıdurmadır.
Gərginliyin Dərin Kökü
İran və İsrail arasındakı düşmənçiliyin kökü ideoloji fərqlərə dayanır. İran özünü İslam dünyasının lideri kimi görür və bu missiya çərçivəsində İsrailin bölgədəki varlığını qeyri-legitim hesab edir. Digər tərəfdən, İsrail İranın nüvə proqramını və vəkalət müharibələri vasitəsilə regionda nüfuz dairəsini genişləndirməsini öz dövlət varlığına birbaşa təhdid kimi görür.
2025-ci ildə Yeni Gərginlik Dalğası
Son aylarda baş verən hadisələr, iki ölkə arasında açıq hərbi toqquşmanın reallığa çevrilmək üzrə olduğunu göstərir. İsrailin İranın strateji obyektlərinə qarşı ehtimal olunan kiber və hava əməliyyatları, İranın isə regional müttəfiqləri vasitəsilə cavab verməsi, vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirib.
Bu mərhələdə münaqişə təkcə İsrail və İranla məhdudlaşmır. Livan, Suriya, Yəmən və İraq kimi ölkələr də dolayısıyla bu gərginliyin bir hissəsinə çevrilmişdir. Husi dronları, Hizbullah raketləri və Suriya üzərindən keçən hava hücumları, bu münaqişənin çoxölçülü bir xarakter aldığını göstərir.
Nüvə Gölgəsində Geosiyasi Müharibə
İranın nüvə proqramı İsrailin "qırmızı xətti" olaraq qalır. Rəsmi olaraq İran nüvə silahı əldə etmək niyyətini inkar etsə də, İsrail bu bəyanatlara etibar etmir. İsrail rəhbərliyi üçün məsələ sadəcə təhlükəsizlik deyil — bu, həm də psixoloji üstünlük və regional güc balansı məsələsidir.
İsrailin hesablamalarına görə, İranın nüvə silahına sahib olması təkcə ona qarşı deyil, bütövlükdə Yaxın Şərqdəki siyasi arxitektura qarşı təhdid deməkdir. Bu səbəbdən, istənilən anda qabaqlayıcı zərbələrin reallaşması ehtimalı yüksəkdir.
Sülh Harada Gizlənir?
Hazırkı reallıqda sülh ehtimalları çox zəif görünür. Tərəflər arasında qarşılıqlı inamsızlıq dərinləşmiş və vasitəçilik təşəbbüsləri nəticəsiz qalmışdır. İran öz təhlükəsizlik arxitekturasını Qərbə deyil, Rusiya və Çin kimi alternativ güclərə bağlayır. İsrail isə ABŞ və Qərb müttəfiqlərinə əsaslanaraq regionda hərbi üstünlüyünü qorumağa çalışır.
Bütün bu şərtlər fonunda real və davamlı bir sülhün əldə olunması üçün tərəflərin yalnız strateji deyil, ideoloji mülahizələrini də dəyişməsi tələb olunur. Bu isə hazırda nə Tehran, nə də Təl-Əviv üçün real seçim kimi görünür.
Nəticə
İsrail və İran arasında baş verən son hadisələr, bir daha göstərir ki, Yaxın Şərqdə sabitlik hələ də çox kövrəkdir. Hər iki tərəf öz mövqelərini “haqlı müdafiə” kimi əsaslandırsa da, reallıqda bu qarşıdurma bütün regionu partlayış həddinə gətirib çıxarıb. Siyasi iradə olmadan və qarşılıqlı güzəştlər baş vermədən, bu münaqişənin sona çatması nə mümkün görünür, nə də yaxın gələcəkdə gözlənilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder